Birlikdə yaşamağın ən böyük üstün
tərəflərindən biri təhlükələrə qarşı daha yaxşı qoruna bilməkdir. Çünki
birlikdə yaşayan heyvanlardan hər hansı biri təhlükəni sezdiyində səssizcə
hadisə yerindən qaçmaq əvəzinə var gücü ilə ətrafındakı digər heyvanları da
xəbərdar edir. Hər bir canlı növünün özünə məxsus xəbərdarlıq forması var.
Məsələn, dovşanlar və bəzi marallar təhlükəni hiss etdikləri anda
ətraflarındakı heyvanları xəbərdar etmək üçün quyruqlarını dik tuturlar.
Ceyranlar isə maraqlı tullanma hərəkətləri edir, sanki tullanaraq rəqs edirlər.
Bir çox kiçik quşlar düşməni hiss etdiklərində dərhal cəh-cəh vurmağa
başlayırlar. Sarıköynək quşu kimi quşlar xəbərdarlıq edərkən dar tezlik aralığı
olan və yüksək səs çıxarırlar. İnsan qulağı bu xəbərdarlığı incə fit səsi kimi
qəbul edir. Bu səsin ən mühüm xüsusiyyəti isə səsin gəldiyi istiqamətin aydın
olmamasıdır. Bu, sürüsünü xəbərdar edən quş üçün əhəmiyyətli bir üstünlükdür.
Çünki quş əslində düşməni gördüyü an cəh-cəh vuraraq diqqəti öz üzərinə çəkir. Ancaq
səsin istiqaməti müəyyən olmadığı üçün təhlükə nisbətən azalır.
Koloniya halında yaşayan böcəklərdə də təhlükəni ilk sezən böcək bütün
koloniyanı xəbərdar edir. Ancaq xəbərdarlıq verən böcəyin ifraz etdiyi həyəcan
qoxusu düşmənin də diqqətini cəlb edir. Bu yolla koloniyanı xəbərdar edən böcək
özü ölümü gözə alır.
Preri itləri böyük koloniyalar halında yaşayırlar. Sanki şəhəri xatırladan
yuvaları təxminən 30 heyvanın sığışdığı hissələrdən ibarətdir. Bu şəhərdəki
heyvanların hamısı bir-birini tanıyır.
Daima tunelin xaricində və girişlərində olan təpəciklərin üzərində hər
istiqaməti görə biləcək tərzdə arxa ayaqları üzərində dayanaraq keşik çəkən
heyvanlardır. Keşikçilərdən biri düşmən görərsə, fit şəklində hürməyə başlayır.
Bu xəbərdarlığı eşidən digər keşikçilər də eynilə həyəcan siqnalı verir və
beləliklə təhlükədən bütün koloniya xəbərdar olur.
Canlıların bir-birlərini xəbərdar etməsi, əlbəttə, düşündürücüdür. Ancaq daha
da maraqlı olanı onların bir-birlərini “anlamalarıdır”. Yuxarıda qeyd etdiyimiz
canlılardan biri, məsələn, dovşan quyruğunu dik tutduğu zaman ətrafındakı digər
canlılar bunun təhlükə həyəcanı olduğunu həmin an başa düşür və tədbir alırlar.
Oradan uzaqlaşmaları lazım gələrsə, dərhal uzaqlaşır, əks təqdirdə gizlənirlər.
Burada düşündürücü məqam budur: Əgər bu heyvanlar həyəcan işarəsini gördükləri
anda qaçmalı olduqlarını bilirlərsə, bu heyvanların əvvəlcədən öz aralarında
danışaraq qərara gəlməsi lazım gəlir ki, xəbərdarlıq əmri verilən kimi hərəkətə
keçsinlər. Bu təbii ki, ağıl sahibi insanın qəbul edəcəyi bir şey deyil. Bütün
bu heyvanlar tək Yaradıcı tərəfindən yaradılmışdır və Onun ilhamı ilə hərəkət
edirlər. Digər misalda isə quşların xəbərdarlıq edərkən çıxardıqları səsi
üzərilərində yaşadıqları kərgədanların başa düşüb reaksiya verməsindən bəhs
etmişdik. Burada diqqətdən kənarda qalmayan, şüurlu davranışlar var.
Şübhəsiz bir canlının digərini təhlükəyə qarşı xəbərdar edən hərəkəti
“düşünməsi” və digərləri ilə razılaşdırılmış hərəkət kimi həyata keçirilməsi
mümkün deyil. Belə halda qarşımıza çıxan bu şüurlu hərəkətlərin bir izahı var:
Bu canlıların hər birinin sahib olduqları bacarıqlar, nümayiş etdirdikləri
hərəkətlər onlara öyrədilməlidir. Bütün bunları həmin canlılara öyrədən və
tətbiq etdirən, hər şeyin Yaradıcısı olan, yaratdıqlarını qoruyan, sonsuz
şəfqət və mərhəmət sahibi olan Allah’dır.