Ağıl öyrətmək, öyüd - nəsihət söyləmək, məsləhət vermək indi ən dəbdə olan nəsnələrdəndir. Yuxarıdan aşağı baxanlar, nə qədər aşığıda olduqlarının  fərqinə varmaz. Bəzən “kamil” bir görkəm alar, ancaq bu, görüntü kustar üsulla   hazırlanan əşyadan başqa bir zada bənzəməz. Hər zaman bəyənməyənlərin bəyənilmək   problemi mövcuddur. “Müdrik” kimi  özünü qələmə verib, başqalarına primitiv məsləhətlər verənlərin bu,  cılız  məsləhətləri havadan asılı qalar. Başqalarının  yaradıcılığına  barmaq arası  baxanlar, sənətə və sənətkara rişxən edənlər, bir ara zaman ayırıb öz üzərlərində çalışsa daha faydalı olmazmı? Tənqid və irad normal bir haldır. Lakin bu, elə bir şəkildə baş verməlidir ki, qarşı tərəf bundan üzülməsin, qırılmasın. Ədəbaz məsləhət  verənlər,  köndələn ağıl – fikir üyüdənlərin olduğu  bir  dünyada  yaşayırıq. Bu, artıq normal bir haldır. Bəşəriyyət elə bir zamana tuş gəlib ki, indi çox nadir hallarda heyran  qaldığın anlar baş verir. Rəssamın yaratdığı sənət əsəri hər kəsə xoş gələ bilməz, şairin şerləri bütün könülləri oxşamaz, yazarın yazdıqları bütün  zehinlərə eyni zövqü aşılamaz. Bu, elə də, böyük bəla və faciə deyil. Önəmli olanı, həmin şairin, rəssamın, yazarın fikirlərini bir formada güclü və ya zəif seyricisinə, dinləyicisinə, oxucusuna çatdırmasıdır. Pərəstişkarların azlığı yaradıcı insanı zərrə qədər əndişələndirməz. Onları insafsız tənqid və təhrif daha çox üzər...

25 – il əvvəl, orta məktəbdə oxuduğum zaman, ingilis yazar Ceyms Oldricin “Diplomat” adlı əsərini oxudum. Qalın bir roman idi. İngilis   kəşfiyyatının Cənubi Azərbaycanda ikinci Dünya Müharibəsi zamanında apardığı kəşfiyyat fəaliyyətini özündə ehtiva edirdi. İlk dəfə bu, kitab o qədər cansıxıcı görünürdü ki, gözlərimin nuruna heyifim   gəldi. Aradan beş- altı il keçdi. Yenidən bu, əsəri oxumaq həvəsim yarandı. Həqiqətən bu, əsərdə çox maraqlı məqamlar diqqətimdən kənarda qalmışdı. Beş il əvvəl, Oldricə sıradan bir yazar kimi qiymət verdiyim üçün  özümdən utandım. “Diplomat” siyasi baxımdan  çox mükəmməl bir tərzdə qələmə alınan əsərlərdən hesab oluna bilər. Bir yazıya, bir əsərə tam vaqif olmadan şərh vermək, tənqidi  yanaşmaq, yerli – yersiz irad bildirmək müştəbehlikdən qeyri bir şey deyil. Sətir altı  fikirləri ustalıqla öz əsərlərinə həkk edən, “qarışıq fikirlər”də dürüst hədəflər seçən Səbahəddin Əli ədəbi mühitə ilk gəlişində həmkarları tərəfindən ən çox haqsız  tənqidlərə məruz qalan ədiblərdən biri idi. Buna rəğmən, onu tənqid edən “tənqidçi” həmkarları çox zaman öz yazılarında Səbahəddin Əlinin novator fikirlərinə yer  verirdi. Zaman keçdikcə, türk  ədəbi  mühitində Səbahəddin Əli janrı  daha da genış vüsət  almağa  başladı.

 Fərdi düşüncələrimə görə, bir yazar üçün önəmli olanı fikirlərini oxucusuna asan dildə çatdırmasıdır. Bir yazar üçün yazmaq, maddiyatdan uzaqlaşıb mənəviyyatda qərar tutmaqdır. Bir yazar üçün oxumaq xatirinə oxucu yığmaq deyil, oxucusu ilə, fikirlərini paylaşmaqdır. Yazar üçün kəmiyyətdən ümdə, gerçək bir keyfiyyət ərsəyə gətirməkdir. Bəzən bu günümüz üçün ciddi görünməyənlər, zamanı gəldiyində göründüklərindən   daha böyük olar. Yazar yazılarını yalnız bu günə hesablamamalıdır. Kal məsləhətlərdən, kəm öyüd – nəsihətlərdən, məntiqsiz tövsiyələrdən yazara zərər gəlməz. Sağında və solunda mənasız məsələlərə zaman itirməkdən, az – az cızma - qaralarla böyük yaradıcılığa cığır açmaq yazar üçün daha xeyirli deyilmi?..