(Vircinia ocağın yanında oturmuşdu. Üst geyimləri stulun üstünə səpələnmişdi; çəkmələri buxarının məhəccərində astaca buğlanırdı)
Vircinia (məktubu yerə qoyub): Heç ürəyimcə olmadı bu məktub, heç... Mən başa düşə bilmədim ki, o bununla mənə eyham vurmaq istəyib, ya onun tərzi belədir. (oxuyur)
"Corablar üçün sizə təşəkkür edirəm. Sonradan göndərilən beş cütü də aldım. Əminəm ki, bu yaxınlarda göndərdiyiniz corabları şirkətdə bir dostuma bağışladığımı eşidəndə sevinəcəksiniz". Yox, mən bunu heç də uydurmuram. O, bu sözləri ilə mənə öldürücü bir eyham vurmaq istəyib...
Ah, kaş ki, mən ona o məktubu yazıb özündən muğayat olmasını istəməzdim. İndi o məktubu geri qaytarmaq üçün hər şeyi qurban verərdim. Xatırlayıram, mən məktubu bazar günü axşam yazmışdım. Bu gün mənim üçün heç uğurlu deyil. Mən həmişə özümü məcbur edirəm ki, bazar axşamları məktub yazmayım. Heç cür başa düşə bilmirəm ki, niyə bazar axşamlarının həyatımda bu cür gülünc izləri var. Sanki dərdləşməyə, sevməyə bir adam axtarıram. Bəli, bax bunlar məni kədərli və sevgi dolu edir. Gülməlidir, elə deyilmi?!
Mən gərək yenidən kilsəyə getməyə başlayım; bütün günü sobanın yanında oturub düşünmək dəhşətlidir. İnsana mənəvi rahatlıq bəxş edən kilsə himnləri də öz yerində .(O astadan oxuyur). " Və bizim əzizlərimiz və ən yaxşılar üçün''-(gözlərini məktubdan çəkməyərək)." Bunları sizin öz əllərinizlə toxumanız təqdirə layiqdir''. Həqiqətən, həqiqətən də bu lap ağ oldu. Bu kişilər hədsiz dərəcədə lovğadırlar. Demək, o fikirləşir ki, onları öz əllərimlə toxumuşam. Niyə belə etdim ki, onu heç tanımıram, sadəcə bir neçə dəfə söhbət etmişəm. Niyə axı mən ona corab toxumalıyam?! Ola bilsin, o indi düşünür ki, mən onun ürəyinə girmək üçün bu yola əl atmışam. Bir kişinin ürəyini ələ almaq üçün ona corab toxumaq- üstəlik hələ o adam tamamilə yad biridirsə. Ona cüt-cüt corab almaq isə tamam başqa məsələdir. Yox, mən ona bir də heç nə yazan deyiləm, qəti fikrimdi. Həm də, nə mənası var axı?! Ola bilsin, mən ona vurulmuşam, amma bilirəm ki, onun heç vecinə də deyiləm. Kişilər bax belədir...
Mənə maraqlıdır ki, niyə müəyyən vaxtdan sonra insanlarda mənə qarşı nifrət oyanır. Gülməlidir, elə deyilmi?! İlk vaxtlar onlar məni sevirlər, qeyri-adi, təkrarolunmaz olduğumu düşünürlər, sonra elə ki mən onlardan xoşlandığımı göstərmək üçün kiçik bir işarət verirəm, elə bununla da onlar qorxub qəflətən yoxa çıxırlar. Məncə, bütün bunlar hələ məni uzun müddət əsəbləşdirəcək. Bəlkə də onlar mənim həddindən artıq səxavətli olduğumdan haradansa xəbər tutublar. Ola bilsin, elə onların gözlərini qorxudan da budur. Ah, içimdəki ucsuz-bucaqsız sevgini hiss edirəm- mən kiməsə bütün varlığımla, ömrümün sonunadək qayğı göstərməyə, pis heç nəyi onun yaxınına buraxmamağa hazıram və onlara elə bir həyat yaşadardım ki, özləri də dünyaya məhz bunun üçün gəldiyimi anlayardılar. Kaş ki, sevildiyimi, kiməsə lazım olduğumu bilərdim. O zaman tamam başqa adam olardım. Bəli, həyatın sirri mənim üçün budur- sevilmək, arzulanan biri olmaq, kiminsə tamamilə, əbədi olaraq mənə güvəndiyindən əmin olmaq... Ancaq mən güclüyəm, bir çox qadından daha güclü, həm də çox varlıyam. Əminəm ki, qadınların çoxu özlərini ifadə etməyə elə də can atmırlar. Hərdən düşünürəm ki, bu, buket gülə çevrilmək kimi bir şeydir. Mən sanki bükülüb, qaranlıqda bir küncə atılmışam, heç kəsin vecinə deyiləm. Bəlkə də, buna görə bitkilərə, xəstə heyvan, quşlara böyük sevgi bəsləyirəm, məncə, bunun özü də bu xəzinədən, sevgi yükündən azad olmağın bir yoludur. Həm də axı onlar, doğrudan da , köməksizdirlər. Ancaq ürəyim mənə deyir ki, əgər kişi həqiqətən də sizi sevirsə, o zaman o da tamamilə köməksizdir. Bəli, mən əminəm ki, kişilər çox acizdirlər...
Bilimirəm niyə, amma bu gecə ürəyim yaman ağlamaq istəyir. Amma dəqiq bilirəm ki, bunun səbəbi məktub deyil; bu mənim üçün elə də vacib deyil. Elə hey düşünürəm ki, birdən bütün bunlar heç vaxt dəyişməsə və mən ömrümün sonunadək yalnız və yalnız arzulamaqla kifayətlənsəm necə olacaq?! Mən artıq əvvəlki kimi cavan deyiləm. Artıq qırışlar üzümdə iz qoyub, dərim əvvəlkitək təravətli deyil. Əslində mən heç vaxt gözəl olmamışam, ancaq ecazkar dərim və saçım var idi, hə, bir də füsünkar qamətim. Yalnız bu gün özümü güzgüdə bütün cizgilərimlə gördüm- əyilmiş və bükülmüş... Çox zövqsüz və yaşlı görünürüdüm. Yaxşı, ola bilsin elə də bərbad halda deyiləm; mən həmişə özüm barədə şişirdirəm. Amma indi bütün bunlar mənə təsir edir, əminəm ki, bu yaşın əlamətidir. Artıq küləyin məni döyəcləməyinə, ayağımın islanmağına dözə bilmirəm. Əslində, bunlar heç vaxt mənim vecimə olmayıb, əksinə, Ana Təbiətlə təmasda olduğuma görə zövq də alırdım. Ancaq, indi mən əsəbləşmişəm, ağlamaq istəyirəm və bütün bunları mənə unutduracaq bir şey arzulayıram. Məncə, elə bu səbəbdən də qadınlar içkiyə aludə olur. Gülməlidir, elə deyilmi...
Ocaq artıq közərir. Yandıracam bu məktubu. Bu məktubun mənim üçün nə mənası var axı?! Pah, heç vecimə də deyil! Mənim kimi beş qadın da ona corab göndərə bilər. Məncə, o düşündüyüm kimi zavallı biri deyil. Onun səsi elə bil qulağımdadır: " Bunları sizin öz əllərinizlə toxumanız təqdirə layiqdir''. Onun çox məftunedici səsi var. Bəlkə də, məni özünə çəkən də elə onun səsi olub- bir də əlləri, onlar çox güclü görünürdü - əsl kişi əlləri idi. Ah, yaxşı, boş hisslərə qapılma, yandır onu...! Yox, indi alınmayacaq, ocaq sönüb artıq. Mən indi yatmağa gedəcəm. Görəsən, doğrudan da, o bu məktubu məni təhqir etmək üçün göndərib? Ah, mən çox yorğunam. Çox vaxt mən yatmağa gedəndə sadəcə paltalarımı bir kənara atıb yalnız ağlamaq istəyirəm. Gülməlidir, elə deyilmi?!...
